ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011-ΕΚΘΕΣΗ
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Πώς κατανέμουμε τον χρόνο των 3 ωρών
Ας αρχίσουμε με τη βασική παραδοχή ότι ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας στις Εξετάσεις είναι 3 ώρες, δηλαδή 180 λεπτά.
Η πρώτη λύση προτείνει την ακόλουθη κατανομή:
1. 30 λεπτά για την Περίληψη
2. 100 λεπτά (1 ώρα και 40 λεπτά) για την Έκθεση
3. 50 λεπτά για τη Θεωρία
Μπορούμε βέβαια να διαφοροποιήσουμε τη διάρκεια συγγραφής της Έκθεσης αυξάνοντάς την κατά 10 λεπτά. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι αυτά τα 10 λεπτά πρέπει να αφαιρεθούν από τον χρόνο της Περίληψης και τον χρόνο της Θεωρίας. Οπότε, έχουμε:
1. 25 λεπτά για την Περίληψη
2. 110 λεπτά (1 ώρα και 50 λεπτά) για την Έκθεση
3. 45 λεπτά για τη Θεωρία
Υπάρχει και τρίτη λύση:
1. 40 λεπτά για την Περίληψη
2. 140 λεπτά (1 ώρα και 40 λεπτά) για την Έκθεση
3. 40 λεπτά για τη Θεωρία.
Ποια από τις λύσεις αυτές μπορούμε να επιλέξουμε;
Απόλυτη απάντηση δεν υπάρχει. Επιλέγουμε τη λύση που αρμόζει στις προσωπικές μας δυνατότητες και στις συνθήκες κάτω από τις οποίες έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε την Περίληψη, την Έκθεση και τη Θεωρία. Αν, για παράδειγμα, έχουμε συνηθίσει να ολοκληρώνουμε την Περίληψη σε 35 έως 40 λεπτά, θα ήταν προτιμότερη η τρίτη λύση.
Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι ακόμη και σ' αυτή την περίπτωση η διάρκεια οργάνωσης της Περίληψης ή της Θεωρίας ή της Έκθεσης μπορεί να μεταβληθεί εξαιτίας των απαιτήσεων του κειμένου, των ερωτήσεων ή του θέματος της Έκθεσης.
Πάντως, όποιες και αν οι απαιτήσεις των εξετάσεων ή ο βαθμός δυσκολίας των ερωτήσεων, του κειμένου ή του θέματος της έκθεσης, καλό είναι να έχουμε εξοικειωθεί (κατά τη διάρκεια των διαγωνισμάτων προετοιμασίας) με τα χρονικά όρια που προτείναμε στις λύσεις που προηγήθηκαν.
Αξιοποιώντας μάλιστα τις απλές οδηγίες για την Περίληψη, μπορείτε να την ολοκληρώσετε σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
Με ποια σειρά απαντάμε στις ερωτήσεις
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μοναδική απάντηση σ' αυτή την ερώτηση.
Ας αρχίσουμε λοιπόν με τρεις βασικές προϋποθέσεις:
1. Διαβάζουμε όλες τις ερωτήσεις!
2. Θυμόμαστε ότι τα χρονικά διαστήματα για την Περίληψη, τη Θεωρία και την Έκθεση είναι σαφή και σχεδόν ανελαστικά.
3. Δεν υπάρχει λόγος να αλλάξετε μια δοκιμασμένη σειρά με την οποία απαντάτε ―υπό τον όρο ότι έχει αποφέρει θετικά αποτελέσματα.
Έχοντας γράψει αρκετά οργανωμένα διαγωνίσματα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας σας, θα έχετε εντοπίσει σε ποιες ερωτήσεις χρειάζεστε περισσότερο από τον προβλεπόμενο χρόνο και σε ποιες απαντάτε γρήγορα και αποτελεσματικά.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου, είναι ανάγκη βέβαια να διαβάσετε όλες τις ερωτήσεις.
Ακολουθώντας λοιπόν τις οδηγίες της καθηγήτριας ή του καθηγητή σας, η τελική απόφαση είναι αποκλειστικά δική σας.
Αν όμως αισθάνεστε ότι η 3η προϋπόθεση δεν σας προσφέρει επαρκή βεβαιότητα, μπορούμε να σας προτείνουμε μερικά σενάρια.
Σας θυμίζουμε και πάλι ότι δεν πρέπει να υπερβούμε τη διάρκεια που απαιτείται για την Περίληψη, την Έκθεση και τη Θεωρία.
Σενάριο 1
1. Περίληψη
2. Έκθεση
3. Θεωρία
Σενάριο 2
1. Περίληψη
2. Β1 (ανάπτυξη περιόδου σε παράγραφο ή σχολιασμός άποψης)
3. Έκθεση
4. Υπόλοιπη θεωρία
Σενάριο 3
1. Περίληψη
2. Έκθεση
3. Β1 (ανάπτυξη περιόδου σε παράγραφο ή σχολιασμός άποψης)
4. Υπόλοιπες ερωτήσεις Θεωρίας με προτεραιότητα στις ερωτήσεις που γνωρίζουμε καλύτερα.
Γιατί πρέπει να διαβάσουμε όλες τις ερωτήσεις!
Το φαινόμενο
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται όλο και πιο συχνά το εξής φαινόμενο:
Οι υποψήφιοι δεν διαβάζουν ―αρνούνται να διαβάσουν― όλες τις ερωτήσεις που καταγράφονται στο φύλλο των Εξετάσεων!
"Προσωρινή Περιφερειακή Τύφλωση"
Η δικαιολογία που προβάλλουν δεν φαίνεται βάσιμη: Δε θέλουν "να αγχωθούν", όπως λένε, διαβάζοντας μια ερώτηση που πιθανόν δε γνωρίζουν.
Οπότε, για να μην καταβληθούν συναισθηματικά, επιβάλλουν στην όρασή τους ένα είδος "προσωρινής περιφερειακής τύφλωσης", ώστε το βλέμμα τους να μη συναντήσει την επόμενη ή τις επόμενες ερωτήσεις.
Παρ' όλο που η τακτική αυτή δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική, πολλοί υποψήφιοι την υιοθετούν, ακόμη κι αν γνωρίζουν ότι διατρέχουν τον κίνδυνο να συναντήσουν ερωτήσεις που αρνήθηκαν να διαβάσουν και οι οποίες θα απαιτήσουν περισσότερο χρόνο ή πιο καθαρό μυαλό για την αντιμετώπισή τους.
Η λύση
Αν λάβουμε υπόψη ότι οι Εξετάσεις δεν δοκιμάζουν μόνο τις γνώσεις αλλά και την ωριμότητα των υποψηφίων, η μόνη λύση στο ζήτημα αυτό είναι:
Διαβάζουμε όλες τις ερωτήσεις, για να γνωρίζουμε εξαρχής ποιες είναι οι πιθανές που θα συναντήσουμε, πώς θα οργανώσουμε το χρόνο μας και ―κυρίως― ποια όπλα θα επιστρατεύσουμε για να τις αντιμετωπίσουμε.
Τι προσέχουμε στις λεξιλογικές ερωτήσεις
Συνώνυμα και αντώνυμα
Παρ' όλο που δεν έχουν διατυπωθεί σαφείς οδηγίες προς τους διορθωτές και τους μαθητές για τον τρόπο αντιμετώπισης των λεξιλογικών ερωτήσεων, τα μέχρι σήμερα δεδομένα των Εξετάσεων μάς βοηθούν να συνάγουμε το συμπέρασμα ότι στο θέμα των συνωνύμων και των αντωνύμων είναι προτιμότερο να διαβάζουμε τα συμφραζόμενα προκειμένου να εντοπίσουμε ποιες λέξεις θα επιλέξουμε.
Σχηματισμός προτάσεων με βάση συγκεκριμένες λέξεις
Σ' αυτού του είδους την ερώτηση, αποφεύγουμε να σχηματίσουμε απλές προτάσεις οι οποίες περιέχουν απλώς τη λέξη που μας έδωσαν.
Με την ερώτηση αυτή, ο διορθωτής προσπαθεί να ελέγξει αν γνωρίζουμε τη σημασία της λέξης και τη δυνατότητά μας να τη χρησιμοποιήσουμε στο κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον.
1. Αμφιλεγόμενη: Αυτός ο άνθρωπος ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
2. Αμφιλεγόμενη: Καθώς αρκετοί τον επαινούσαν για την τιμιότητά του και άλλοι τον κατηγορούσαν για καταχρήσεις, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
Το παράδειγμα (1) δεν αποκαλύπτει αν γνωρίζουμε τη σημασία της λέξης που χρησιμοποιήσαμε.
Το παράδειγμα (2), χωρίς να δίνει ορισμό της λέξης "αμφιλεγόμενη", δείχνει ότι ο υποψήφιος έχει κατανοήσει τη σημασία της.
Πώς απαντάμε στις ερωτήσεις της Θεωρίας
Σε ερωτήσεις που ελέγχουν τη γνώση μας σχετικά με τη Θεωρία του σχολικού βιβλίου, οι μονολεκτικές απαντήσεις δεν είναι οι πλέον ικανοποιητικές.
Αποφεύγουμε τις ατεκμηρίωτες απαντήσεις
Σε ερώτηση που ζητά να εντοπιστούν οι μέθοδοι πειθούς σε μία παράγραφο, δεν αρκεί να απαντήσουμε, για παράδειγμα: "Οι μέθοδοι πειθούς είναι η επίκληση στη λογική και η επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη".
Αυτού του είδους η απάντηση είναι ατεκμηρίωτη. Δεν καταφεύγει σε καμιά αιτιολόγηση που να αποδεικνύει ότι ο υποψήφιος γνωρίζει πραγματικά το αντίστοιχο κεφάλαιο της θεωρίας του σχολικού βιβλίου για το οποίο ρωτήθηκε.
Τεκμηριώνουμε τις απαντήσεις μας
Είναι προτιμότερο να οργανώνουμε τις απαντήσεις μας ―σε ανάλογες ερωτήσεις― προσπαθώντας να τις τεκμηριώσουμε, ανεξάρτητα από το αν ζητείται ή όχι.
Οι εξετάσεις, ανεξάρτητα από τη βαθμίδα στην οποία στην οποία διεξάγονται (Γυμνάσιο ή Λύκειο, ενδοσχολικές ή Πανελλαδικές) κατ' αρχάς προϋποθέτουν ότι έχουμε διαβάσει. Το ρήμα αυτό (διαβάσει) συνοδεύεται συνήθως από το κοπιαστικό ―στην ακοή του και μόνο κουραζόμαστε― επίρρημα "πολύ".
Η μεθοδικότητα
Η επιτυχία όμως δεν εξαρτάται τόσο από τον αριθμό των ωρών που αφιερώνουμε σε ένα βιβλίο ή σε ένα μάθημα. Εξαρτάται κυρίως από την ποιότητα, τη μεθοδικότητα και την οργάνωση του διαβάσματος.
Σ' αυτό συνίσταται η μεθοδικότητα: Δεν συνεχίζουμε στην επόμενη σελίδα ή στο επόμενο κεφάλαιο, αν δεν έχουμε αποσαφηνίσει ότι γνωρίζουμε καλά όσα προηγούνται.
Επίμονο και συστηματικό διάβασμα
Αυτό σημαίνει ότι το επίμονο και συστηματικό διάβασμα:
· αναδεικνύει τις δυνατότητές μας
· μας οπλίζει με μεθοδικότητα στην αντιμετώπιση των θεμάτων
· μας απαλλάσσει από το ανεξέλεγκτο και διαβρωτικό άγχος
· μας παρέχει οργανωμένη εικόνα του γνωστικού υλικού στο οποίο εξεταζόμαστε
· επιτρέπει την πρωτότυπη σκέψη όποτε αυτή απαιτείται
· ενισχύει την ευελιξία μας στη λήψη γρήγορων αποφάσεων
· μας τροφοδοτεί με αισιοδοξία
· αποδεικνύει την ωριμότητά μας
· αποτελεί εγγύηση για την επιτυχία μας
Το διαιτολόγιο των υποψηφίων
ΝΑΙ στην ποικιλία τροφίμων. Προσπαθήστε να καταναλώνετε τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, όπως δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, ψάρια, πουλερικά και άπαχο κρέας, και μην αποκλείετε κανένα τρόφιμο από τη διατροφή σας.
ΝΑΙ στα μικρά και συχνά γεύματα, τα οποία κατανέμονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ο εγκέφαλος έχει ανάγκη από άμεσα διαθέσιμη τροφή –κυρίως τροφή πλούσια σε υδατάνθρακες. Αντίθετα, μεγάλα γεύματα επιβαρύνουν την καρδιά, μειώνοντας την παροχή αίματος και κατ' επέκταση οξυγόνου στον εγκέφαλο.
ΝΑΙ στο πρωινό. Έχει διαπιστωθεί ότι η κατανάλωση πρωινού αυξάνει την πρόσφατη μνήμη, ενώ η απόδοση των παιδιών στο σχολείο είναι καλύτερη όταν καταναλώνουν πρωινό στο σπίτι.
ΝΑΙ στα φρούτα και τα λαχανικά, που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά και μαγνήσιο.
ΝΑΙ στα 2-3 γαλακτοκομικά ημερησίως, όπως το γάλα και το γιαούρτι χαμηλών λιπαρών, που είναι πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β.
ΝΑΙ στα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες), αλλά και στα καρύδια, καθώς τα Ω3 λιπαρά οξέα που περιέχουν προστατεύουν τον εγκέφαλο από την καταστροφή των κυττάρων.
ΝΑΙ στον καφέ με μέτρο. Η καφεΐνη που περιέχεται τόσο στον καφέ όσο και σε αναψυκτικά τύπου Cola, το τσάι και η σοκολάτα, δραστηριοποιεί τις λειτουργικές μονάδες του εγκεφάλου που ελέγχουν την προσοχή και τη μνήμη. Μέτρια κατανάλωση αυτών των τροφίμων συμβάλλει στη βελτίωση της ικανότητάς να θυμόμαστε.
ΝΑΙ στην άσκηση. Οποιαδήποτε μορφή ήπιας αθλητικής δραστηριότητας είναι ωφέλιμη για τον εγκέφαλο, αφού βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και αυξάνει την οξυγόνωση του εγκεφάλου μας.
ΟΧΙ στις τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη, όπως τα κόκκινα κρέατα, τα γλυκά, τα τηγανητά και οι έτοιμες τροφές (κρουασάν, τυρόπιτες, ντόνατς, junk food κ.ά.).
ΟΧΙ στις υπερβολικές ποσότητες αλατιού και κυρίως στο αλάτι που περιέχεται στα έτοιμα τρόφιμα, όπως πατατάκια, αλατισμένοι ξηροί καρποί κλπ. Προτιμήστε ανάλατους ξηρούς καρπούς, φρέσκα και ξερά φρούτα.
ΟΧΙ στην κατάχρηση αλκοολούχων ποτών.
ΟΧΙ στο κάπνισμα.
ΟΧΙ στις εξαντλητικές δίαιτες, αφού στερούν από τον οργανισμό μας βασικά θρεπτικά συστατικά.
ΝΑΙ στα μικρά και συχνά γεύματα, τα οποία κατανέμονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ο εγκέφαλος έχει ανάγκη από άμεσα διαθέσιμη τροφή –κυρίως τροφή πλούσια σε υδατάνθρακες. Αντίθετα, μεγάλα γεύματα επιβαρύνουν την καρδιά, μειώνοντας την παροχή αίματος και κατ' επέκταση οξυγόνου στον εγκέφαλο.
ΝΑΙ στο πρωινό. Έχει διαπιστωθεί ότι η κατανάλωση πρωινού αυξάνει την πρόσφατη μνήμη, ενώ η απόδοση των παιδιών στο σχολείο είναι καλύτερη όταν καταναλώνουν πρωινό στο σπίτι.
ΝΑΙ στα φρούτα και τα λαχανικά, που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά και μαγνήσιο.
ΝΑΙ στα 2-3 γαλακτοκομικά ημερησίως, όπως το γάλα και το γιαούρτι χαμηλών λιπαρών, που είναι πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β.
ΝΑΙ στα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες), αλλά και στα καρύδια, καθώς τα Ω3 λιπαρά οξέα που περιέχουν προστατεύουν τον εγκέφαλο από την καταστροφή των κυττάρων.
ΝΑΙ στον καφέ με μέτρο. Η καφεΐνη που περιέχεται τόσο στον καφέ όσο και σε αναψυκτικά τύπου Cola, το τσάι και η σοκολάτα, δραστηριοποιεί τις λειτουργικές μονάδες του εγκεφάλου που ελέγχουν την προσοχή και τη μνήμη. Μέτρια κατανάλωση αυτών των τροφίμων συμβάλλει στη βελτίωση της ικανότητάς να θυμόμαστε.
ΝΑΙ στην άσκηση. Οποιαδήποτε μορφή ήπιας αθλητικής δραστηριότητας είναι ωφέλιμη για τον εγκέφαλο, αφού βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και αυξάνει την οξυγόνωση του εγκεφάλου μας.
ΟΧΙ στις τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λίπη και χοληστερόλη, όπως τα κόκκινα κρέατα, τα γλυκά, τα τηγανητά και οι έτοιμες τροφές (κρουασάν, τυρόπιτες, ντόνατς, junk food κ.ά.).
ΟΧΙ στις υπερβολικές ποσότητες αλατιού και κυρίως στο αλάτι που περιέχεται στα έτοιμα τρόφιμα, όπως πατατάκια, αλατισμένοι ξηροί καρποί κλπ. Προτιμήστε ανάλατους ξηρούς καρπούς, φρέσκα και ξερά φρούτα.
ΟΧΙ στην κατάχρηση αλκοολούχων ποτών.
ΟΧΙ στο κάπνισμα.
ΟΧΙ στις εξαντλητικές δίαιτες, αφού στερούν από τον οργανισμό μας βασικά θρεπτικά συστατικά.
