Τα μεγάλα στοιχήματα του νέου συστήματος

 

Δεν πρέπει να λησμονείται ότι όλα σχεδιάζονται στο καταθλιπτικό πλαίσιο της κρίσης. Οι στόχοι είναι δύσκολοι. Αλλά υπάρχει έδαφος για αισιοδοξία...

Αρχίζω με μια γενική παρατήρηση: Στην οργάνωση της συστηματικής εκπαίδευσης (σε επίπεδο κράτους ή όποιο άλλο) δεν υπάρχουν τέλειες λύσεις καθολικής εφαρμογής. Υπάρχουν οργανωτικές λύσεις που ταιριάζουν σε συγκεκριμένες απαιτήσεις ή/και οράματα συγκεκριμένων (και ποικίλων) κοινωνικών συνόλων - και όλες έχουν εύκολα αναγνωριζόμενη ιδεολογική ταυτότητα. Αρα δεν επιδέχονται αρχικές συζητήσεις σε τεχνολογική ή ποσοτική βάση. Και, βέβαια, δεν μπορεί στην ουσία τους να συμφωνηθούν σε διακομματικό επίπεδο.

Οι υποστηρικτές των προτεινόμενων ρυθμίσεων θεωρούν ότι το νέο εξεταστικό θα αποδραματοποιήσει τη διαδικασία εισαγωγής σε ΑΕΙ-ΤΕΙ

Δεύτερη παρατήρηση: Οσα φαίνεται να συμφωνούνται τώρα (σε επίπεδο δομών και εφαρμογών - όχι περιεχομένου) είναι δημιουργική σύνθεση ποικίλων προτάσεων που είχαν διαμορφωθεί σε άλλες εποχές. Προσωπικά έχω την ικανοποίηση ότι οι περισσότερες από τις βασικές αρχές τις οποίες είχαμε στηρίξει -η ομάδα που διαμορφώσαμε την πρόταση για το Εθνικό Απολυτήριο- αναγνωρίζονται και εδώ.

Πάντως δεν πρέπει να λησμονείται ότι όλα αυτά σχεδιάζονται στο καταπιεστικό και καταθλιπτικό πλαίσιο της κρίσης. Κύρια -αλλά όχι αποκλειστική- συνέπεια, ο πολύ περιορισμένος αριθμός των μαθημάτων επιλογής (και ιδίως των ξένων γλωσσών) που δεν ταιριάζει με τις βασικές αρχές του νέου προγράμματος.

Και ένα (διαχρονικής αξίας) σχόλιο: Ο θεσμός των φροντιστηρίων δεν είναι παρεπόμενο του συστήματος πρόσβασης - είναι αποκλειστικά συνέπεια του «κλειστού αριθμού» των θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και του ανταγωνισμού τον οποίον αυτός προκαλεί. Είναι επίσης σε άμεση συνάφεια με το οικονομικό σύστημα της χώρας, καθώς και με τις κοινωνικές αξιολογικές προσδοκίες για τις σπουδές και τις σταδιοδρομίες των νέων: στη Γερμανία ο βασικός διαχωρισμός (πανεπιστήμιο - όχι πανεπιστήμιο) γίνεται κυρίως στο τέλος της Δ' Δημοτικού. Εξάλλου, το φαινόμενο δεν είναι -όπως επικρατεί η αντίληψη- αποκλειστικά ελληνικό: 80 σελίδες καλύπτει μια σχετική έκθεση που συντάχτηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αναφορά σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ (με εξαίρεση τις σκανδιναβικές) - και είναι πολύ ενδιαφέρουσα και διδακτική.

Τέλος, για να χρησιμοποιήσω μια έκφραση του συρμού, είναι τα «μεγάλα στοιχήματα» από τα οποία τελικά θα κριθούν όλα:

• Η φιλοσοφία, η δομή, η οργάνωση, η στελέχωση του Ανεξάρτητου Οργανισμού Εξετάσεων, και τα όρια της ανεξαρτησίας του.
• Η οργάνωση, το μέγεθος και η ποιότητα της «τράπεζας (σταθμισμένων) θεμάτων» για όλα τα διδακτικά αντικείμενα.
• Η επιμόρφωση των βαθμολογητών για τον νέας αντίληψης ρόλο τους, αλλά και των διδασκόντων για τις νέες επιδιώξεις της διδασκαλίας μακριά από την απομνημόνευση και κοντά στον στοχασμό και τις ατομικές διαφοροποιήσεις.
• Η λύση του μέγιστου προβλήματος της συμμετοχής (ή όχι - ή πόσο) των επιμέρους βαθμών (προφορικών, προηγούμενων τάξεων, απολυτηρίου) στα κριτήρια πρόσβασης.
• Η εξασφάλιση προϋποθέσεων ισότητας σε σχέση με την παροχή δικαιώματος επανάληψης της εξέτασης σε μερικά μαθήματα.

Δύσκολοι στόχοι. Αλλά και έδαφος για αισιοδοξία:

• Η συστηματική προεργασία που (αθόρυβα) έχει ήδη πραγματοποιηθεί.
• Οι εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί σε προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών.
• Η προφανής συνειδητοποίηση της κρισιμότητας των «στοιχημάτων».
• Η γνώση πως αν όλα αυτά δεν έχουν ευτυχή κατάληξη, το πρόβλημα θα επιβιώσει για τα επόμενα δέκα χρόνια - τουλάχιστο.

Εδώ όμως είναι και οι πολίτες, τα συλλογικά σώματα που εκπροσωπούν τους άμεσα ενδιαφερόμενους, οι ψύχραιμοι (και ψυχροί) ανιδιοτελείς παρατηρητές των πραγμάτων. Ολοι τους ελπίζουμε ότι θα νοιάζονται για να προχωρούν τα πράγματα ομαλά και θα επισημαίνουν καθυστερήσεις και ξεστρατίσματα. Σε όλα τα στάδια ως τον κρίσιμο Ιούνιο του 2014.Ο Αλέξης Δημαράς είναι ακαδημαϊκός, ιστορικός της εκπαίδευ-σης και πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής